Quy trình quản lý tổng hợp bệnh Phytophthora và bọ xít muỗi hại ca cao

Được viết: 03-09-2014 09:05

Hiện nay bệnh do nấm Phytophthora spp. và bọ xít muỗi có xu hướng phát sinh, phát triển và gây hại nặng trên nhiều diện tích ca cao của các tỉnh, làm giảm năng suất, chất lượng sản phẩm, đồng thời ảnh hưởng đến thu nhập của người sản xuất.

Để giúp các tỉnh tăng cường quản lý 2 loại dịch hại này, Cục Bảo vệ thực vật ban hành Quy trình kỹ thuật quản lý tổng hợp bệnh Phytophthora và bọ  xít muỗi  hại cây ca cao (quy trình tạm thời) để hướng dẫn nông dân áp dụng.

I. Bệnh Phytophthora

1. Nguyên nhân gây bệnh

Do nấm Phytopthora spp. gây ra; ngoài ra cây ca cao , nấm Phytopthora spp. còn gây hại trên nhiều loại cây trồng khác như dừa, điều, sầu riêng, cao su…

2. Triệu chứng gây hại

Bệnh gây hại trên tất cả các bộ phận của cây ca cao, hại nặng trên quả làm ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng ca cao.

- Trên cành, thân: Vết bệnh mới xuất hiện sậm  màu, hơi ướt, sau chuyển sang mà nâu đỏ. Vỏ cây bị bệnh nứt ra và chảy nhựa màu vàng (còn gọi là xì mủ thân cành); vết bệnh lan dần ra khắp vòng thân và xâm nhập sâu vào gỗ. Cây bị bệnh nặng có thể héo và rụng lá, thân cành bị khô và chết cây.

-Trên lá: Vết bệnh ban đầu xuất hiện trên mép và chóp lá, màu xanh tái, hơi ướt; sau lan rộng vào phía trong phiến lá, rồi chuyển dần thành màu nâu,lá bị cháy khô từng mảng. Trong điều kiện ẩm ướt, trên bề mặt vết bệnh có lớp nấm màu trắng.

- Trên quả ban đầu xuất hiện những chấm nhỏ màu nâu, sau vết bệnh phát triển rất nhanh và chuyển sang màu đen, các vết bệnh có thể liên kết bao kín bền mặt quả. Bệnh hại giai đoạn quả non làm quả bị khô đen và vẫn dính trên cây; bệnh hại khi quả to gây thối quả, hạt lép, quả có thể bị rụng.

Bệnh thối trái do nấmPhytophthora spp. gây ra

3. Đặc điểm phát sinh gây hại

Nấm gây bệnh có nguồn gốc trong đất, bào tử có khả năng phát tán mạnh nhờ gió, nước, cơ giới,…

Bệnh thường gây hại vào mùa mưa, khi ẩm độ không khí cao, vườn cây rậm rạp, ẩm thấp, đọng nước.

II. Bo xít muỗi (Helopeltis sp.)

1. Đặc điểm hình thái

Trưởng thành có hình thái giống con muỗi nhưng kích thước lớn hơn; cơ thể màu vàng nâu hoặc xám nhạt, dài khoảng 4-5 mm, râu đầu rất dài, màu nâu; trưởng thành cái có kích thước nhỏ hơn trưởng thành đực. Trứng được đẻ rải rác hoặc từng cụm 2-4 quả trên đọt non, gân lá, quả; trứng nằm sâu trong biểu bì, để lộ ra 2 sợi lông dài. Ấu trùng bọ xít muỗi có màu xanh vàng – vàng nhạt, hình thái gần giống trưởng thành nhưng di chuyển chậm.

Bọ xít muỗi gây hại trên ca cao

2. Triệu chứng gây hại

Bọ xít muỗi dùng vòi chích vào chồi non, lá non, cành non, cuống hoa và quả để hút nhựa. Vết chích lúc đầu có màu xám, sau bị thâm đen. Các bộ phận non bị chích thường héo khô đen, quả bị chích có nhiều vết thâm và phát triển dị dạng. Từ vết chích nấm bệnh dễ dàng xâm nhập gây hại.

3. Tập tính hoạt động

Bọ xít muỗi trưởng thành và bọ non đều chích hút gây hại nhưng bọ non gây hại nhiều hơn trưởng thành vì chúng ít di chuyển và tập trung trên từng cây hoặc một số cây liền nhau ( hại từng chòm).

Bọ xít muỗi thường hoạt động mạnh vào sáng sớm và chiều mát, buổi trưa trời mát chúng ít hoạt động mà ẩn nấp dưới tán lá, những ngày trời âm u chúng hoạt động cả ngày.

Bọ xít muỗi thường phát sinh mạnh và gây hại nặng trong mùa mưa, vườn rậm rạp, ẩm thấp, cây che bóng quá dày.

III. Biện pháp quản lý tổng hợp bệnh Phytopthora và bọ xít muỗi hại ca cao

1. Biện pháp canh tác

Biện pháp canh tác có vai trò quan trọng trong việc hạn chế bệnh thối quả và bọ xít muỗi gây hại. Cần đặc biệt quan tâm áp dụng đồng bộ các biện pháp sau:

a) Đất trồng

- Chọn đất trồng có khả năng thoát nước tốt, vườn trồng cần được tạo rãnh thoát tránh để đọng nước trong mùa mưa.

- Duy trì thảm cỏ, trồng cây che phủ hoặc các vật liệu thực vật thích hợp để che phủ nhằm cải tạo sinh thái đất đồng thời làm nơi trú ngụ của thiên địch, chồng xói mòn, giữ ẩm cho đất trong mùa khô.

b) Sử dụng giống chống chịu

Sử dụng giống ít nhiễm bệnh ( kể cả ca cao và cây trồng xen).

- Các dòng ca cao ít nhiễm bệnh Phytophthora đã được khuyến cáo sử dụng như TD3, TD6, TD7, TD8, TD9, TD10.

- Các dòng ca cao TD5, TD14 nhiễm nặng bệnh Phytophthora.

c) Mật độ phù hợp

 Trồng ca cao với mật độ phù hợp theo khuyến cáo của Cục Trồng trọt, nhất là khi trồng xen với các cây trồng khác cùng là ký chủ c ủa nấm Phytophthora sp. (cây dừa, cây điều) và bọ xít muỗi (cây điều).

d) Bón phân hợp lý

-Sử dụng phân hữu cơ hoai mục, phân vi sinh kết hợp chế phẩm sinh học để phòng trừ nấm Phytophthora spp.

- Không bón thừa đạm, tăng lượng kali để tăng sức đề kháng của cây đối với sâu bệnh; không nên sử dụng chất kích thích sinh trưởng khi cây đang bị bệnh.

đ) Tỉa cành tạo tán

Đầu mùa mưa tiến hành tỉa cành tạo tán, cắt bỏ những cành quá thấp (cả ca cao và cây che bóng) để vườn thông thoáng. Chú ý vào thời kỳ ẩm độ cao hạn chế tối đa gây vết thương cho cây để tránh nguy cơ lây nhiễm bệnh.

2. Vệ sinh đồng ruộng

- Quét vôi quanh gốc 2 lần/năm (1 lần vào đầu mùa mưa), phạm vi quét cao khoảng 1 m tính từ mặt đất để chống nấm bệnh xâm nhập.

- Thu gom lá, cành, quả bị bệnh và bị bọ xít muỗi gây hại không còn khả năng cho năng suất đem tiêu hủy hoặc xử lý bằng chế phẩm sinh học để tiêu diệt nguồn bệnh và sử dụng làm phân hữu cơ.

- Những khu vực thường xuyên bị bệnh nặng hàng năm khử trùng toàn bộ vườn bằng cách rắc vôi bột.

3. Phòng trừ bệnh Phytophthora và bọ xít muỗi

Thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm bệnh Phytophthora và bọ xít muỗi khi mới xuất hiện để có phương án xử lý kịp thời, phù hợp. Đặc biệt chú ý những khu vườn rậm rạp, xanh tốt hoặc vòa thời điểm ẩm độ không khí cao.

a) Biện pháp sinh học

- Phòng trừ bệnh Phytophthora: Sử dụng nấm đối kháng Trichoderma hoặc hoặc Pseudomonas (tùy theo từng vùng sinh thái) để phòng trừ nấm Phytophthora spp. ngay khi mới trồng vào đầu mùa mưa để trăng cường khả năng kiểm soát nguồn nấm bệnh trong đất.

- Phòng trừ bọ xít muỗi:

+ Khuyến khích nhân nuôi kiến đen Dolicoderus thoracicus hoặc kiến vàng Oecophylla smaragdina để kiểm soát bọ xít muỗi.

+ Sử dụng chế phẩm nấm ký sinh Beauveria basiana, Metarhizum anisopliae hoặc Paecilomyces sp. Phun trừ khi bọ xít tuổi còn nhỏ, liều lượng theo khuyến cáo.

b) Biện pháp hóa học

Sử dụng các loại thuốc có trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng trên cây ca cao để phòng trừ, sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc “4 đúng”.

Đối với bệnh do Phyphthora sử dụng các loại thuốc:

+Fosetyl Aluminium (Aliette 800 WG)

+ Cuprous oxide + Dimethomorph (Eddy 72WP)

+ Mancozeb + Metalaxyl-M (Ridomil Gold ®68WG)

+ Metalaxyl (Mataxyl  500WG)

Phun phòng bệnh Phyphthora khi bệnh mới phát sinh và điều kiện ngoại cảnh thuận lợi cho bệnh phát triển gây hại.

Đối với bọt xít muỗi sử dụng các loại thuốc:

+ Lambda-cyhalothrin + Thiamethoxam (Alika 247ZC)

+ Beta cyfluthrin 12.5g/l  + Chlorpyrifos Ethyl  250g/l (Bull Star  262.5 EC)

Phun thuốc vào sáng sớm lúc bọ xít muỗi tập trung gây hại.

Phun trừ bọ xít muỗi có hiệu quả cao khi chúng còn non, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát.

                                                                                                                        Phòng Kỹ thuật