Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Lâm Đồng - Sâu gây u bướu cây sao đen (Cydia sp.) tại Lộc Bắc

Cây sao đen (Hopea odorata) là cây gỗ thuộc họ Dầu (Dipterocarpaceae). Cây gỗ lớn, sinh trưởng nhanh thường được trồng để lấy gỗ, làm cây bóng mát và làm thuốc.

Công ty TNHH MTV LN Lộc Bắc bắt đầu trồng cây sao đen từ năm 1992, đến năm 2002, đơn vị đã trồng 778 ha, cây giống mua ở tỉnh Đồng Nai, mật độ trồng ban đầu 417 cây/ha, mật độ hiện tại khoảng 250-320 cây/ha, chiều cao trung bình: 18-25mét, đường kính trung bình: 20-28cm.

Hiện nay, trên diện tích 55,9 ha rừng trồng cây sao đen tại công ty Lộc Bắc xuất hiện triệu chứng cành cây bị u bướu và chết từ dưới tán lên trên ngọn. Tỷ lệ cây bị hại từ 20- 70%. Cây bị hại nhẹ là những cây bị u bướu <30%, ngọn còn tươi xanh, vào mùa mưa những cành bệnh vẫn có thể nẩy chồi. Cây bị hại nặng là những cây rụng lá, 70% cành bị u bướu, khô ngọn. Ở các vết u bướu, sưng phồng lớn có mọc ra các tua màu nâu. Ở mép và gân lá một số lá bánh tẻ cũng xuất hiện các vết u bướu. Triệu chứng này đã được đơn vị phát hiện từ những năm trước nhưng ở cấp độ nhẹ. Tuy nhiên từ đầu năm 2017 đến nay mức độ bị hại tăng nhanh chóng, một số cây bị chết do khô ngọn. Chặt những phần u bướu phát hiện có ấu trùng sâu non.

Hình ảnh cây sao đen bị u bướu tại công ty Lâm nghiệp Lộc Bắc

Ngày 21 tháng 4 năm 2017, Chi cục Trồng trọt và BVTV Lâm Đồng đã phối hợp với Công ty TNHH MTV LN Lộc Bắc kiểm tra thực tế tình hình sâu bệnh hại cây sao đen. Với các triệu chứng biểu hiện như đã mô tả ở trên, Chi cục xác định nguyên nhân là do sâu Cydia sp. gây hại. Sâu gây u bướu cành cây và là vec tơ vận chuyển nấm làm cây bị khô cành và chết từ dưới tán lên trên ngọn. Ngoài gây hại cây sao đen, sâu còn gây hại trên một số cây trồng khác như cây ăn trái họ mơ, họ táo và cây họ dầu.

Về đặc điểm sinh học của sâu gây u bướu: Trưởng thành dạng bướm, màu xám nhạt. Trên cánh có các sọc vằn màu đồng nhạt. Con trưởng thành thường vũ hóa từ tháng 5 đến tháng 7. Trứng được đẻ trên bề mặt lá, cành cây hoặc dưới vỏ cây. Ấu trùng màu trắng, phần đầu màu vàng hơi đen.

Để khắc phục và hạn chế diện tích sao đen bị gây hại do sâu Cydia sp., thuộc họ Tortricidae (Lepidoptera), Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Lâm Đồng hướng dẫn một số biện pháp như sau:

- Biện pháp lâm sinh:

+ Cần tiến hành cưa tỉa sớm những cành đã bị sâu gây hại tạo nhiều u bướu, gây cháy khô hoàn toàn thân, lá kéo ra ngoài bìa rừng hoặc những vùng đất trống để đốt. Trong quá trình thực hiện cần tuân thủ những quy định về phòng cháy, chữa cháy rừng.

+ Không nên trồng các cây họ Dầu trên diện tích rừng đã xuất hiện triệu chứng u bướu cây sao đen.

- Biện pháp hóa học:

Do phần lớn cây bị hại có chiều cao trung bình 18-25 mét, việc phun thuốc hóa học rất khó khăn vì vậy nên cân nhắc việc phun thuốc trừ sâu gây u bướu. Chỉ thực hiện đối với cây nhiễm nhẹ và có chiệu cao < 5 m. Có thể sử dụng các loại thuốc hoạt chất Spinosad, Carbaryl hoặc Bt (Bacillus thuringiensis) phun khi phát hiện sâu non xuất hiện.

Phạm Thị Hòa