Bọ xít muỗi gây hại cây bơ và biện pháp phòng trừ

Được viết: 24-05-2021 16:15

Bơ là cây trồng có giá trị kinh tế cao chủ yếu được trồng xen trong các vườn cà phê, cây công nghiệp, cây ăn trái. Trong những năm gần đây do diện tích canh tác bơ ngày càng được mở rộng; điều kiện thời tiết khí hậu thay đổi tạo điều kiện cho bọ xít muỗi phát triển và gây hại mạnh trên cây bơ. Tổng hợp báo cáo của các địa phương, diện tích bơ nhiễm bọ xít muỗi toàn tỉnh hàng năm biến động từ 165 – 189,5ha/năm (chiếm 2,3% – 2,5% diện tích canh tác), tỷ lệ hại từ 10 – 17,5%. Là côn trùng có kích thước nhỏ, vòng đời ngắn, khả năng nhân thế hệ nhanh, mức độ gây hại lớn nên bọ xít muỗi được xác định là một trong những côn trùng quan trọng gây hại trên cây bơ ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển, năng suất, chất lượng bơ. Hiện nay chưa có tài liệu nghiên cứu và công bố về loài bọ xít muỗi gây hại trên cây bơ. Tuy nhiên qua đặc điểm hình thái, Chi cục xác định loài bọ xít muỗi gây hại bơ là loài bọ xít muỗi xanh Helopeltis theivora gây hại trên cây điều, ca cao; chè, cà phê chè ở Lâm Đồng. Loài côn trùng này có đặc điểm hình thái, tập quán sinh sống và gây hại như sau:

* Đặc điểm hình thái

- Trưởng thành: Hình dáng giống con muỗi, màu xanh lá cây. Cơ thể thon dài. Đầu màu nâu, mắt kép màu nâu đen. Râu đầu dài quá thân. Cánh trước màu xám. Ba đôi chân màu vàng nâu sẫm.

- Sâu non: có 5 tuổi, tuổi 1 màu vàng, cuối bụng cong lên phía lưng. Các tuổi sau có màu xanh vàng. Hai mắt màu nâu, mầm cánh phủ hết đốt bụng thứ 4.

- Trứng đẻ trong mô lá non, đọt non. Trứng hình bầu dục, hơi phình to ở giữa màu trắng trong, sắp nở có màu vàng da cam. Phía đầu nhỏ của trứng có 2 sợi lông dài không bằng nhau, nhô ra ngoài mô cây

 Vòng đời bọ xít muỗi từ 27 - 45 ngày tuỳ điều kiện thời tiết (trung bình 20,5 – 25,0 ngày).

* Triệu chứng gây hại

 Bọ xít muỗi non và trưởng thành gây hại các bộ phận non của cây như lá non, chồi non, hoa và trái non của cây bơ tạo các vết thâm đen.

- Trên lá non, chồi non, hoa vết chích tạo ra đốm đen làm cho lá non, đọt non bị quăn và trở nên méo mó, dị dạng sau đó bị khô từ chóp lá, hoa bị hại héo khô.

- Trên hoa: Các chùm hoa bị hại bị khô đen.

- Trên quả bơ: Quả bơ bị hại có nhiều vết chích màu đen, gây sần xùi, biến dạng trái, làm rụng trái non, trái già bị chai, nứt nấm bệnh dễ dàng xâm nhập từ vết chích gây nên bệnh ghẻ vỏ quả bơ.

 Khi bị bọ xít muỗi gây hại, cây ra nhiều chồi vô hiệu ảnh hưởng đến sự sinh trưởng phát triển của cây bơ, năng suất và chất lượng giảm rõ rệt.

* Tập quán sinh sống

- Bọ xít muỗi phát triển mạnh trong các vườn bơ có độ ẩm cao, thiếu thông thoáng, vườn mất cân bằng sinh thái, không có thiên địch.

- Trưởng thành ban ngày ẩn trong lùm cây rậm rạp, hoạt động chủ yếu và lúc sáng sớm (trước 9h sáng) hoặc chiều mát (sau 4h chiều), đặc biệt sau cơn mưa, trời âm u, thời tiết nóng ẩm thích hợp cho bọ xít muỗi phát sinh và gây hại.

* Biện pháp phòng trừ

  Bọ xít muỗi có kích thước nhỏ, sống ẩn nấp dưới tán cây rất khó phát hiện, phòng trừ. Cần áp dụng quy trình quản lý tổng hợp để phòng chống bọ xít muỗi. Trong đó:

Biện pháp canh tác

- Thường xuyên vệ sinh vườn bơ, phát dọn cỏ dại trong vườn và bờ ranh xung quanh, cắt tỉa các chồi vượt, cành tăm, cành vô hiệu, các chồi lá non đã bị bọ xít muỗi đẻ trứng, gây hại. Thu gom cỏ dại, tàn dư cây trồng, đốt hun khói vào buồi chiều để xua đuổi bọ xít muỗi.

 - Trồng xen với mật độ phù hợp để vườn bơ thông thoáng hạn chế nơi trú ngụ của bọ xít muỗi.

 - Bón phân N-P-K cân đối, không bón quá nhiều phân đạm; tăng phân kali vào thời kỳ cây bơ ra đọt non, hoa và quả non.

Biện pháp sinh học

Bảo vệ các loài thiên địch của bọ xít muỗi như kiến vàng, bọ ngựa và nhện lớn bắt mồi. Trong đó kiến vàng là loài thiên địch hữu hiệu nhất, chúng ăn ấu trùng và trưởng thành bọ xít muỗi, xua đuổi ngăn cản bọ xít muỗi ăn hoặc đẻ trứng trên đọt non.

Biện pháp hóa học

Thường xuyên thăm vườn để kiểm tra phát hiện và phòng trừ bọ xít muỗi kịp thời. Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam chưa có thuốc BVTV đăng ký phòng trừ  bọ xít muỗi hại bơ. Có thể tham khảo sử dụng một số thuốc BVTV đã đăng ký phòng trừ bọ xít muỗi trên các cây trồng khác như Abamectin,  Emamectin benzoate,  Alpha cypermethrin, Cypermethrin, Citrus oil ; phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát lúc bọ xít muỗi hoạt động gây hại mạnh, phun thời điểm bọ xít non phổ biến tuổi 1 -3 hiệu quả cao hơn. Lượng nước thuốc từ 800 – 1.000 lít tùy theo tuổi cây.

(Lưu ý các loại thuốc BVTV tham khảo phòng trừ bọ xít muỗi cần phun thử nghiệm trước khi sử dụng diện rộng để tránh ảnh hưởng của thuốc đến cây trồng).    

Nguyễn Hoàng Ấn